Przedstawiamy kilka postaci z wielu związanych z Boernerowem, których imiona stały się trwałym elementem historii pisanej Polski, w różnych jej okresach i dziedzinach. Jeżeli Kogoś zabrakło, to prosimy o wyrozumiałość i o kontakt z redakcją portalu boernerowo.org +48 797 529 802
KOLEJNOŚĆ ALFABETYCZNA
płk Bernard Adamecki (1897-1952)
zawodowy wojskowy, uczestnik I wojny światowej, na froncie rosyjskim i bałkańskim, od 1918 roku w Wojsku Polskim, początkowo w piechocie, a od 1920 roku w lotnictwie. We wrześniu 1939 roku szef sztabu i z-ca dowódcy Armii „Modlin”, w czasie okupacji szef Wydziału Lotnictwa Komendy Głównej AK (pseud. „ Bocian”, „Dyrektor”, „Parasol”), po wojnie w Ludowym Wojsku Polskim, w latach 1946-1949 komendant Technicznej Szkoły Lotniczej na Boernerowie, zamieszkały przy ul. I. Boernera 35, aresztowany 21.10.1950 roku, z inicjatywy mjr. Mariana Cimoszewicza, szefa Informacji Wojskowej w WAT, skazany na śmierć wyrokiem Najwyższego Sądu Wojskowego 13.05.1952 roku, stracony 7.08.1952 roku w więzieniu mokotowskim. Miejsce jego pochówku jest dotąd nieznane. Zrehabilitowany w 1956 roku. W 2012 roku został patronem ronda na Boernerowie, gdzie obok umieszczono tablicę pamiątkową na jego cześć. Płk Bernard Adamecki jest bardzo ciepło wspominany przez członków, reaktywowanego po wojnie, Stowarzyszenia Przyjaciół Boernerowa jako prawdziwy, aktywny przyjaciel Boernerowa.
Franciszek Banaś (1889-1958),
pseudonim „Czajka” był żołnierzem 7 Pułku Piechoty Legionów, reaktywowanego 1 grudnia 1939 roku pod kryptonimem „Madagaskar”, a od lutego 1942 jako „Garłuch”. Franciszek Banaś był szefem boernerowskiego plutonu, w 3 boernerowskiej kompanii Oddziału Dywersji Bojowej, VIII Samodzielnego Obwodu Okęcie Armii Krajowej. W jego domu (ul. Ignacego Boernera 11) znajdowała się siedziba boernerowskiej kompanii, tu też było miejsce zbiórek wszystkich trzech kompanii, tu odbywało się planowanie akcji bojowych. ODB „Garłucha” mają na swoim koncie m.in. przygotowanie zamachu na F. Kutscherę, trzykrotne próby zamachu na Marię Malicką, likwidację Igo Syma, a także liczne akcje bojowe we Włochach, na Boernerowie, na Wawrzyszewie i Piaskach. (Więcej i info: „Kronika Boernerowa”, Lowisa Lermer, wyd. IPN – gdzie?)
płk Ignacy August Boerner (1875-1933)
działacz niepodległościowy, członek PPS, pseudonim „Emil”, nieformalny prezydent Republiki Ostrowieckiej, żołnierz Legionów Polskich, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, oficer do zadań specjalnych Marszałka Józefa Piłsudskiego, w 1918 roku wyprowadził garnizon niemiecki z Warszawy, poseł na sejm z listy BBWR, w latach 1929-1932 minister poczt i telegrafów, inicjator założenia Osiedla Łączności (od 1936 roku Boernerowo). Zamieszkały przy ul. Parkowej 15.
inż. Władysław Graff
inż. agronom, zam. przy ul. Parkowej 1, w 1939 r. wybrany sołtysem gromady Boernerowo, na miejsce Jana Sztromajera, który musiał , ze względu na swoje pochodzenie, opuścić Boernerowo po wybuchu wojny. W czasie okupacji niemieckiej ratował boernerowiaków przed wywiezieniem na roboty do Niemiec. W czasie Powstania Warszawskiego zameldował, z datą wsteczną, ok.1.500 uciekinierów z Warszawy, dzięki czemu nie trafili do obozów. W jego domu przebywała w czasie okupacji, rodzina gen. Tadeusza Kossakowskiego, najstarszego z „cichociemnych” oraz prawdopodobnie, przed wybuchem Powstania płk. Janusz Bokszczanin, pseud. „Sęk”, ”Wir”, ”Bartek”, z-ca szefa sztabu Komendy Głównej AK.
gen. prof. Sylwester Damazy Kaliski (1925-1978)
światowej sławy uczony, specjalizujący się w dziedzinie teorii pól sprzężonych, mikrosyntezy termojądrowej, pionier badań termojądrowych w Polsce, twórca polskiej elektrofoniki, autor 550 prac naukowych i licznych wynalazków, w latach 1967-1974 komendant Wojskowej Akademii Technicznej. W latach 50-tych mieszkał na Boernerowie, przy ul. Świerczewskiego 47, potem 41. Zginął w wypadku drogowym w niejasnych okolicznościach.
prof. Izabela Kłosińska (1958)
wybitna śpiewaczka operowa (sopran), związana z Teatrem Wielkim w Warszawie, zasłynęła na scenach całego świata, jako odtwórczyni 40-tu głównych partii sopranowych, m. in. Zofii w „Halce” i Hanny w „Strasznym Dworze” S. Moniuiszki, Micaeli w „Carmen” G. Bizeta, Neddy w „Pajacach R. Leoncavalla, Kate Pinkerton w Madame Buuterffly” G. Pucciniego, Violetty w „Traviacie” G. Verdiego, Desdemony w „Otellu” i Elżbiety w „Don Carlosie” G. Verdiego, Małorzaty w „Fauście” Ch. Gunoda, Hrabiny w „Weselu Figara” W.A. Mozarta , Ewy w :”Raju utraconym” K. Pendereckiego i wielu innych. Obecnie jest profesorem sztuk muzycznych na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Szopena oraz dyrektorem obsadowym w Teatrze Wielkim-Operze Narodowej. Boernerowianka z ul. P.O.W.
Ludwika Antonina Koralewska-Wawrzyńska (1908-1955)
pedagog, nauczycielka Szkoły Powszechnej na Boernerowie w latach 1945-1952, zamieszkała przy ul. Wolności 15, po wysiedleniu z Boernerowa, mieszkała w baraku mieszkalnym na Żoliborzu. Uratowała z pożaru, jaki wybuchł w baraku Metrobudowy przy ul. Włościańskiej 52, czworo dzieci, oddając własne życie. Jej imieniem nazwano Szkołę Podstawową przy ul. Syreny 5/7 na warszawskiej Woli, a także inne szkoły w Polsce oraz ulicę na Żoliborzu. Na jej cześć napisali wiersze: Leopold Staff („Uratowała z ognia dzieci czworo”) i Wisława Szymborska (Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej) Czytaj więcej: https://histmag.org/Ludwika-Wawrzynska-zwyczajna-niezwyczajna-16979.
Więcej info (link do Wiki)
A ty dokąd, tam już tylko dym i płomień! - Tam jest czworo cudzych dzieci, idę po nie! Więc, jak to, tak odwyknąć nagle od siebie? od porządku dnia i nocy? od przyszłorocznych śniegów? od rumieńca jabłek? od żalu za miłością, której nigdy dosyć? Nie żegnająca, nie żegnana na pomoc dzieciom biegnie sama, patrzcie, wynosi je w ramionach, zapada w ogień po kolana, łunę w szalonych włosach ma. A chciała kupić bilet, wyjechać na krótko, napisać list, okno otworzyć po burzy, wydeptać ścieżkę w lesie, nadziwić się mrówkom, zobaczyć jak od wiatru jezioro się mruży. Minuta ciszy po umarłych czasem do późnej nocy trwa. Jestem naocznym świadkiem lotu chmur i ptaków, słyszę, jak trawa rośnie i umiem ją nazwać, odczytałam miliony drukowanych znaków, wodziłam teleskopem po dziwacznych gwiazdach, tylko nikt mnie dotychczas nie wzywał na pomoc i jeśli pożałuję liścia, sukni, wiersza... Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono. Mówię to wam ze swego nieznanego serca
„Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono”…
Wisława Szymborska
Krzysztof Lang (1950)
Reżyser i scenarzysta, twórca kilkunastu filmów fabularnych pełnometrażowych, kilkudziesięciu krótkometrażowych, dokumentalnych i historycznych oraz seriali. Wyreżyserował m. in. filmy pełnometrażowe: „Papierowe małżeństwo” (1991), „Prowokator” (1995), „Strefa ciszy” (2000), „Miłość nie wybiera” (2009), „ Śniadanie do łóżka” (2010), „Słaba płeć” (2015), „ Ach spij kochanie:” ( 2017), „ Marzec 68 „ ( 2022) itd., krótkometrażowe i dokumentalne, np.: „ Rozmowa” (1982),”K-2” (1987), ”Lisowczycy”(1993), „Powstanie warszawskie” (1994), „Historia opozycji” (1996), „ Paryż Władysława Lubomirskiego” (2004), „Klątwa skarbu Inków” (2001), „Obrona Lwowa” (2008), seriale: „Lot 001”(1999-2000), „Trędowata” (1999-2000), „Fala zbrodni” (2004-2006), „ Wydział Zabójstw” (2008), „Komisarz Alex” (2012) i in. W czterech swoich filmach wystąpił jako aktor. Liczne nagrody, m.in.: Golden Camera (Grand Prix Graz 1987), Srebrna Sestercja (Nyon 1992), Nagroda Główna (festiwal „Człowiek w zagrożeniu”), I nagroda „Młode kino polskie”. Nasz sąsiad z ul. Ignacego Boernera (więcej info: link Wiki)
dr Rafał Lemkin (1900-1959)
Wybitny polski prawnik żydowskiego pochodzenia, zamieszkały przy ul. Pocztowej 21, prokurator, adwokat, sekretarz w Komisji Kodyfikacyjnej i delegat rządu na liczne kongresy. Jego dom został zbombardowany już 1 września 1939, a ze względu na pochodzenie po wybuchu wojny musiał opuścić Boernerowo. Przedostał się, przez Litwę do Szwecji, a w 1941 roku do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował jako prawnik karnista. Jest autorem pojęcia „ludobójstwo” i głównym autorem „Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa” (zwanej konwencją Lemkina), przyjętej przez Narody Zjednoczone 9 grudnia 1948 roku. Jego najbliższym współpracownikiem był Jerzy Neymark, także prawnik żydowskiego pochodzenia, zamieszkały przy ul. Pocztowej 27.
Więcej info (link do Wiki)
Jerzy Konrad Maciejewski (1899-1973)
Żołnierz Wojska Polskiego, uczestnik obrony Lwowa w 1918 roku, wojny polsko-ukraińskiej w 1919 roku, wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku, Września 1939 roku potem we Francji, internowany w Szwajcarii, w 1946 roku, wrócił do Polski. Literat, autor powieści „Pograniczne ogniska” i „Złota kotwica”, dziennikarz, publicysta gazety „Wieczór Warszawy„ (dodatek do „Życia Warszawy”), gdzie pisał pod kryptonimem „jkm” , potem: ”Polski Zbrojnej”, fotograf. Mieszkał przy ul. P.O.W. 18. (więcej info: link do Wiki)
dr Andrzej Tadeusz Marks (1932-2006)
dr inż. astronom geodezyjny, pisarz, popularyzator astronomii i kosmonautyki, autor 32 książek o tematyce astronomicznej i astronautycznej, m.in.: „Podbój Księżyca”, „Polak w Kosmosie”, Podróże międzygwiezdne”, Atlantyda – Fantazje czy rzeczywistość”, „ Znowu na Księżyc”, ”Ojciec kosmonautyki” i in., asystent w Obserwatorium Astronomicznym Politechniki Warszawskiej, członek Komisji Astronautyki PAN, komentował w TVP lądowanie amerykańskich kosmonautów na Księżyc, w ramach misji Apollo 11, w 1969 roku Mieszkał przy ul. Legionów 51. (więcej info: link do Wiki)
Janusz (1925-2014) i Andrzej (1932-2021) Osęka.
Janusz, uczestnik brawurowej akcji przeprowadzenia grupy żydowskich powstańców z Żoliborza na Boernerowo, po upadku Powstania Warszawskiego (15 października 1944), po wojnie znany pisarz , satyryk związany z tygodnikiem „Szpilki”. Autor takich utworów jak „Cyrk pcheł” ( 1957), „Ucho żyrafy” (1959), „Kpiny zza kurtyny” (1966), „Hipis w ortalionie” (1972), „ Śmierć w źlebie Kirkora” (1973), „ Uśmiechnij się” (1977), krytyk sztuki, aktor teatru Wagabunda”, redaktor „Szpilek” (1960-1990), odznaczony medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”( 1997) między innymi za brawurową akcję ratowania powstańców z Żoliborza dokonaną m.in. ze Stanisławem Świtalem . (więcej info: link do Wiki)
Andrzej Konrad, znany dziennikarz, publicysta i felietonista, współpracownik „Po Prostu”, redaktor „Przeglądu Kulturalnego” i „Kultury”, działacz Regionu Mazowsze NSZZ „Solidarność”, członek Komitetu Kultury Niezależnej, współpracownik paryskiej „Kultury”, od 1992 w „Gazecie Wyborczej”, w 2011 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.(więcej info: link do Wiki)
Dom rodzinny Janusza i Andrzeja był przy P.O.W 45
Zygmunt Antoni Smalcerz (ur.1941)
Sztangista, płk w st. spocz. Wojska Polskiego, medalista olimpijski w podnoszeniu ciężarów, zdobywca złotego medalu, w wadze muszej, na Olimpiadzie w Monachium (1972), dwukrotny mistrz świata: w Limie w 1971 roku i w Moskwie (1975 roku), trener polskiej kadry juniorów, działacz polskiego Komitetu Olimpijskiego, od 2010 roku trener amerykańskich sztangistów, od 2020 roku jest trenerem w Norwegii. Na Boernerowie mieszkał przy ul. Wolności 20.(więcej info: link do Wiki)
dr Stanisław Śwital (1900-1982)
lekarz medycyny, zamieszkał na Boernerowie w 1939 roku, w domu przy ul. Ignacego Boernera 33, zaangażowany od początku okupacji niemieckiej w działalność konspiracyjną w Armii Krajowej pseudonimem ” Wronowski”, „Walerian” oraz w Żegocie, zastępca szefa sanitarnego Sztabu Okręgu Warszawskiego AK, w czasie Powstania Warszawskiego walczył w Śródmieściu Południowym, w punkcie opatrunkowym przy ul. Dąbrowskiego 2/4, a następnie przy ul. Widok 8. W willi przy ul P.O.W 39 zorganizował prowizoryczny szpitalik PCK. 15 listopada 1944 r. zorganizował wyprawę na ul. Promyka 43, na Żoliborzu, w celu przeprowadzenia do Boernerowa, sześciorga żydowskich powstańców, którzy nie mogąc wyjść z Warszawy, ukrywali się w piwnicach spalonego domu pp. Glińskich. Czynnie uczestniczył także w pomocy Żydom. W 1981 roku, został uhonorowany przez Yad Vashem medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. W akcji 15.11.1944 brał udział, 19-letni wówczas, Janusz Osęka. (więcej info: link do LekarzePostania)
gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz ( 1893-1964)
dowódca 5 pułku piechoty Legionów, uczestnik Polskiej Organizacji Wojskowej, organizator odsieczy dla Lwowa w 1918 roku, uczestnik wojny polsko-ukraińskiej, (m.in. walk o Przemyśl) jako dowódca 5 pułku piechoty Legionów. Brał udział w wyprawie wileńskiej w 1918 roku jako dowódca 1 Dywizji Piechoty Legionów. W kampanii wrześniowej, w składzie Armii „Pomorze” brał udział w bitwie nad Bzurą. Współtwórca Polskiego Państwa Podziemnego (pseud.”Doktor”, „Stawski”,”Stolarski”, „Torwid”), 27 września 1939 roku stanął na czele Służby Zwycięstwu Polski rozpoczynając budowę polskiego Państwa Podziemnego, następnie komendant Związku Walki Zbrojnej, dowódca Okręgu nr 3 Lwów, dowódca 6 Dywizji Piechoty „Lwów” w Armii Polskiej w ZSRR, potem z-ca dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie, a następnie 2 Korpusu Polskiego. Pozostał na emigracji, w Rządzie Polskim w Londynie pełnił funkcję generalnego inspektora Sił Zbrojnych i ministra obrony narodowej. W międzyczasie był więźniem łagru pod Workutą i siedział w Łubiance. Poza wojskiem był masonem, wolnomularzem, teozofem, nazywanym Wielkim Mistrzem Teozofów, był członkiem Wielkiej Loży Narodowej Polskiej i Zakonu Le Droit Human, duchownym Liberalnego Kościoła Katolickiego. W jego domu przy ul. Telefonicznej 18 na Boernerowie zamieszkał w 1937 roku Ayaz Khan, wysłannik drugiego kalifa Mirzy Basheera – ud-Mahmooda Ahmada, przywódcy światowej społeczności muzułmańskiej. Miało to związek z planowaną budową meczetu w Warszawie. W czasie okupacji, w jego domu funkcjonowała konspiracyjna radiostacja, niewykryta przez Niemców, ujawniona dopiero w 1978 roku przypadkowo, podczas remontu willi. (więcej info: link do Wiki)
W związku ze 100-leciem Transatlantyckiej Radiotelegraficznej Centrali Nadawczej w Babicach/Boernerowie „memoryzujemy” kolejną literkę alfabetu Morse’a:
„Z Boernerowem związani, głośno wspominani”
– oto jak brzmiałby ten tekst w 1923 roku, wysyłany w wówczas najnowszej technologii (bezprzewodowej) do Nowego Jorku – 6850 km lub do Nowej Zelandii – 17662 km w kilka sekund. Na tamte czasy prawdziwy cud – „prababcia SMS-a” 🙂